Dünya ceviz üretiminde 4. sırada olan Türkiye, üst sıralardaki bu yerine rağmen ceviz ithal ediyor. Dünya üzerinde bulunduğumuz konum itibariyle ceviz yetiştirilmeye çok uygun olmamız nedeniyle ithalatçı konumdan ihracatçı konumuna geçebilmemiz için yüksek verimli ve kaliteli çeşitlerle bahçe kurulmasına teşvikler arttırılmalı ve mevcut bahçe sahiplerinin danışmanlık hizmet almaları cazip hale getirilmeli.

Bu bağlamda üretimin artırılması da önem arz eden bir konu. Üretimin artırılması, ceviz ağaçlarının çoğaltılmasıyla yakından ilişkilidir. Ceviz ağaçlarının çoğaltılması başlıca iki yöntemle yapılmaktadır; tohum ve aşı yöntemiyle.

Tohum yoluyla çoğaltma

“Generatif Çoğaltma” da denilen “Tohumla Çoğaltma” yönteminde tohumlar yaz sonu-sonbahar başında hasat edilen meyvelerden sağlanır. Tohumlar 6-10 cm derinliğe, iki kabuğun birleşme düzlemi yere dik olacak şekilde ekilir.

Tohum olarak kullanılacak cevizlerin herhangi bir nedenle zarar görmemiş olması, dolgun olması ve gelişmelerini tamamlamış olması gerekiyor. Ayrıca tohum olarak kullanılacak ceviz 10 gr’dan büyük olmalıdır.

Ziraat Mühendisi Ramis Özgen Akın’a göre, “en eski, en kolay, hızlı ve ucuz olan tohumla çoğaltma yöntemi cevizde doğrudan kullanılamaz. Nedeni ise tohum bir döllenme ürünü olduğu için, ağaçtan alınan ceviz tohumlarının genetik yapıları birbirinden farklılık göstermektedir. Böyle bir durum olduğundan da tohumdan elde ettiğimiz yeni bitkiler ne tam olarak birbirine, ne anaya (meyveyi üzerinde taşıyan bitkiye) ne de babaya (tozlayıcı bitkiye) benzememektedir.”

Aşı yoluyla çoğaltma

Tarımda “Vejetatif Çoğaltma” yöntemi, çöğür üzerinden istenen kültür çeşitlerinin aşılanması şeklindeki usuldür. Ceviz ağaçlarının vejetatif yolla çoğaltılması denilince, ilk akla gelen aşı ile çoğaltmadır.

Aşılanma, ekonomik ve pratik olmamasına rağmen hâlâ en geçerli metottur. Cevizde en çok kullanılan aşı yöntemleri “T göz aşısı” ile “yama göz aşısı”dır. Ayrıca makineli omega aşısı, yarma kalem aşısı, dilcikli aşı gibi aşı yöntemleri de kullanılır.

Aşıda başarıyı artıran en önemli faktörlerden biri kuşkusuz aşının zamanıdır. İklim koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilmesine rağmen genellikle aşı mevsimi Ağustos ayının ikinci haftasından Eylül ayının ilk haftasına kadar devam eder. Fidan amacıyla göz aşıları Temmuz- Ağustos aylarında durgun göz aşısı olarak yapılmaktadır. Ortam sıcaklığının 23-30 derece arasında olması, cevizlerde aşı başarısını arttırır.

Aşılamada kullanılan malzemelerin kaliteli olması da aşı başarısına etki eden faktörlerdendir. Kullanılan bıçağın yüzeyinin çok düzgün ve tek darbede kesecek şekilde çok keskin olması önemlidir. Aşıyı sarmak için ise pamuk ipliği veya aşı bandı kullanılmalıdır.