İlk kez ABD’nin güney eyaletlerinde, 1900’lerin başında gelişmeye başlamış bir müzik türü olan Caz (Jazz) müziği, Afrikalı-Amerikalı ve Batı müziği tekniklerinin harmanlanmasıdır. Bu müziğin dünya ile tanışması ise 1917 yılında Dixieland Jazz Band’in ilk plaklarının piyasaya çıkmasıyla oldu. 1920 ile 1930’larda popülerliğinin artmasıyla, başta tüm ABD olmak üzere, dünya genelinde Caz Çağı yaşandı.

Caz’da New Orleans etkisi

Caz müziği evriminde bir takım bölgesel stiller rol aldı. En önemlileri New Orleans’dı. Caz terimiyle atfedilecek ilk eserler buradan çıktı ve gelişti. Şehirde ve çevresinde farklı uluslardan gelen insanlar arasında çok popülerdi.

Caz’ın neden ve nasıl ABD’de ortaya çıktığını ve bu kadar farklı türde müziğin nasıl bir araya geldiğini anlayabilmek için, Afrikalıların kölelik Amerika’sındaki yaşamlarına göz atmamız gerekir. Afrikalı köleler Amerika’ya getirildikleri zaman yanlarına müzik aletlerini almalarına izin verilmemişti. Ama onlar müzikal zevklerini ve geleneklerini yanlarına almışlardı. Afrikalıların yüzyıllar önce yaptığı bu hareket, Avrupa müziğinin neden Afrika kökenli Amerikalılar tarafından çalındığında daha farklı duyulduğunu biraz da olsa anlamamıza yardımcı olabilir.

Örneğin bazı köleler Avrupa kökenli kilise müziklerini, yöresel müzikleri ve dans müziklerini kendi müzik zevk ve geleneklerine uyacak şekilde değiştirdiler. Onların çocukları da atalarının müzikteki bu davalarının peşinden gittiler. Böylelikle bu müziksel tercih nesilden nesile devam etti.

Blues ve Caz

Birçok blues şarkıcısı, elinde bir banço ve gitarla köyden köye, tarladan tarlaya dolaşırdı. Yaptıkları müziğin tarzına da country ve “arkaik blues” denirdi. Caz ve blues birbiriyle o kadar yoğun harmanlanmıştır ki günümüzün en modern ve en “serbest” çalan müzisyenleri bile kendilerini blues’a bağlı hissederler; gerçekten de, blues bilinci bugünkü cazda çoğu erken caz stilinden daha köklüdür.

Caz’ın türleri

Caz müziği 100 yılı aşkın tarihi içinde çok farklı alttürler geliştirmiştir. Günümüzde de sürekli değişik açılımlara doğru giden caz müzisyenleri türler arası geçişlere, kültürlerarası müzikal deneylere girişmektedir ancak ana hatları ile ve kronolojik olarak türleri ele almak istersek şöyle bir liste ile karşılaşırız:

* Swing

* Bebop

* Cool Caz

* Hard Bop

* Free Caz

* Caz Rock Fusion

Kullanılan enstrümanlar

İlk caz grupları enstrümanlarını nereden buluyorlardı peki? Avrupalı bandolar; trompet, trombon, klarnet, saksafon ve tubayı içeren orkestra modelini geliştirmişlerdi. 20. yüzyılın başında New Orleans’ta bando enstrümanları kullanan birçok siyah ve beyaz orkestra vardı. Bunlar parodiler, piknikler, danslar ve cenazeler için marşlar çalarlardı. Yeni dünyaya (Amerika’ya) köle sağlayan Afrika bölgesinin trompet, klarnet ve saksafonu anımsatan aletleri yoktu.

Arda İlkin Parlak