Çok iyi işlere imza atan yönetmen Onur Ünlü, Recep İvedik karakteriyle ilgili ilginç bir bakış açısı getirmişti. Ünlü, “Recep İvedik’i herkes gömüyor. Recep İvedik’in gömülmesinin sebebini anlamıyorum, insanlar neye dayanarak gömüyorlar. Hangi yüksek mevkilerle Recep İvedik’i gömüyorlar. Recep İvedik ile ilgili ileri geri konuşan insanlar hangi yüce mizah duygusuna sahipler?” demiş ve aynı hızla devam etmişti: “Boş konuşuyorlar, ben gömebilirim. Çünkü teorik olarak yaptığı şeyin saçmalığıyla ilgili fikrim var. Recep İvedik acayip yalnız bir karakterdir, dünyadaki en yalnız adamlardan biridir. O yalnızlık Recep İvedik’i tuhaf bir yaratığa dönüştürmüştür. Karakterin çıkış noktasındaki yalnızlık, öldürücü bir yalnızlıktır.”
Türk sinemasındaki mizahın geldiği yerden memnunmuş gibi konuşan Onur Ünlü’nün Recep İvedik’in sığlığını örtme ve onun tuhaflığını yalnızlığına bağlayarak derinleştirme çabasını nasıl açıklarız bilmiyorum. Onur Ünlü, çok tartışılan bu sözlerin ardından, “Memleket bu kadar mı gündemsiz kaldı da bana sardınız!” diyerek topu taca attı. Konu kapanmış gibi yapmanın âlemi yok. Türk mizahının içler acısı durumu tartışılmalı.
Recep İvedik karakteri Türk mizahını tek başına baltalamıyor. Öyle bir yere geldi ki olay, artık mizahımızı “Recep İvedik’ten önce” ve Recep İvedik’ten sonra” diye ikiye ayırmak zorundayız maalesef. İlk filminden sonra öyle bir rol model oldu ki Recep İvedik, filmlerimizde ondan bir parça taşıyan karakterlerle doldu beyaz perde. Yetmedi, kadın versiyonu (Deliha) bile çıktı. Yetmedi, Recep İvedik’in kötü bir fotokopisi (Cumali Ceber) ile baş başa kaldık.
Küfüre, gaz çıkarmaya, kabalığa, şiddete gülen insanlar olduk. Ya da hep böyleydik de Recep İvedik mi ortaya çıkardı bunu?
Türk filmlerinde seyirci rekoru Recep İvedik 5’te. İkincilikte de aynı serinin 4. filmi var. Recep İvedik 2 altıncı sıradayken, Recep İvedik’in ilk filmi yedinci sırada. Yani ilk onda seriden dört film var.
Durum şu: İlk yirmide ezici bir çoğunlukla komedi filmleri var. Demek ki Türk izleyici komedi filmi izliyor. Geçmişte de böyle miydi bilmiyoruz. Gişe rakamları anca 1989’dan beri sağlıklı bir şekilde ölçülebiliyor. Ama sinema tarihimizle ilgili kitap ve belgesellerden öğrendiğimiz kadarıyla, Yeşilçam’da sadece komedi filmleri değil, dram ve tarihi macera filmleri de çok fazla izleniyordu. Yani komedinin ezici bir üstünlüğü yoktu diğer türlere. Sanırım buradan -özellikle son 10 yılda- gülmeye her şeyden çok ihtiyacımız olduğu sonucu çıkıyor.
Recep İvedik ‘Yeni Türkiye’dir
İyi ama kalite neden düştü? Yeşilçam ve Kemal Sunal komedisini temsil edebilecek bir karakter olarak Şaban; saflığı, garibanlığı, yardımseverliği ve “bizdenliğiyle” o dönemin ruhunu yansıtıyordu. Günümüz Türk sinemasının komedisini temsil eden karakter olarak da Recep İvedik’i görürsek… Recep İvedik; kabalığı, entelektüel düşmanlığı, saldırganlığı, pervasızlığı ve yine maalesef “bizdenliğiyle” bu dönemin ruhunu yansıtıyor. O günlerden bu günlere Türk toplumunun yapısı değişti. Şaban iken Recep İvedik oldu yani. Aslında Recep İvedik, “Yeni Türkiye”dir. En ağır küfrü “eşşoleşek” olan ve tokat atan Şaban’lar gitmiş, yerine envai çeşit küfür külliyatına sahip, Allah ne verdiyse patlatan Recep İvedik’ler gelmiştir. Recep İvedik bozmadı yani toplumu, toplumun beyaz perdeye yansımasıdır sadece Recep İvedik. İyi bir gözlemci olan Şahan Gökbakar’ın “bunlardan çok var artık” diye düşünüp filmini yapmasıdır olay. Para kazanınca da devamlarını çekmesi onun suçu mudur, bu da tartışılmalı.
En başa dönecek olursak… Recep İvedik yalnız falan değil! Aksine, bu “yaratık” bu ülkede öyle geniş bir aileye sahip ki bugün. Tek dileğimiz Recep İvedik’lerin giderek yalnızlaşması ve azalarak bitmesi.
*Bu yazı daha önce 10 Eylül 2017 tarihli Yurt Gazetesi’nde “Onur Ünlü, Recep İvedik ve Şaban” başlığıyla yayımlanmıştır.
One Comment